Bigos to potrawa tradycyjna w kuchni polskiej oraz litewskiej, składająca się głównie z kapusty białej, kapusty kiszonej oraz różnych rodzajów mięs. Jego historia sięga XVII wieku, choć wtedy znacznie się różnił od obecnego – składał się głównie z siekanego mięsa i ryb z dodatkiem cytryn, limonek, octu winnego i wielu przypraw. W następnych latach drogie cytrusy zastępowano znacznie tańczą kapustą kiszoną, a dopiero w XIX wieku proporcje kapusty do mięsa zaczynały być zbliżone do współcześnie stosowanych.
Każda pani domu ma swój własny, przekazywany z pokolenia na pokolenie, przepis na bigos. I choć podstawa jest zawsze taka sama – kapusta biała i kiszona, mięsa, wędliny, suszone grzyby – to jednak o ostatecznym smaku potrawy decydują dodatki oraz przyprawy, które nieraz są traktowane jak rodzinny sekret. Dawne gospodynie już od dziecka uczyły się jak ukisić kapustę na zimę, właśnie taką idealną do bigosu, oraz jak suszyć i przechowywać grzyby leśne, bo te składniki decydowały o charakterze i intensywności potrawy. Smak bigosu można wzbogacić dodając m.in. czerwone wino, miód, wędzone śliwki, kminek, majeranek, ziele angielskie, a nawet śliwkowe powidła. Uwielbiane przez rodaków danie, często jest przygotowywane na specjalne okazje – także w wersji bezmięsnej, jako przystawka do ryby podczas wigilijnej kolacji.
Pamiętajmy, że bigos jest daniem należącym do tej wąskiej grupy potraw, które uwielbiają wielokrotne podgrzewanie. Po każdym schłodzeniu oraz kolejnym zagotowaniu będzie bardziej esencjonalny i aromatyczny. Bigos w każdej wersji najlepiej przygotować kilka dni przed Wigilią Bożego Narodzenia, by wszystkie jego składniki zdążyły się ze sobą „przegryźć” nadając potrawie tego jedynego w swoim rodzaju, smaku. Można go nawet przygotować dużo wcześniej, zamrozić i podgrzać dopiero na dzień przed planowanym przyjęciem.
Bigos na ten szczególny wieczór różni się od tradycyjnego dania przede wszystkim brakiem mięsa. Jest to raczej aromatyczny bigos wegetariański lub kapusta wigilijna, przyprawiona i gotowana podobnie jak pełna wersja potrawy. Smak kapusty kiszonej można wzmocnić bulionem warzywnym lub grzybowym, a także cebulą, koncentratem pomidorowym lub grochem. Podczas wigilijnej wieczerzy bigos podaje się najczęściej w towarzystwie ryby, choć niektórzy najbardziej go lubią jedynie z dodatkiem kawałka pieczywa.
Jeśli lubimy konkretne, zdecydowane smaki, to kapusta wigilijna z żurawiną i grzybami będzie niewątpliwie najczęściej smakowaną potrawą na świątecznym stole. Przygotowana na bulionie warzywnym kiszona kapusta z dodatkiem kminku, żurawiny, grzybów leśnych, czosnku i ziaren jałowca nie tylko jest doskonała w smaku, ale również napełnia cały dom niezapomnianym, świątecznym aromatem.
Tradycyjny bigos to nie tylko kapusta i przyprawy, ale również mięso i to nie byle jakie, bo nasze ulubione. W tej najlepszej wersji, po staropolsku, zawiera on bowiem pokrojoną pieczeń wieprzową z łopatki, duszoną wołowinę, kiełbasy, boczek wędzony, a w niektórych wersjach nawet kawałki dziczyzny czy kaczki. Mięsa te, w połączeniu z kiszoną kapustą, odrobiną smalcu oraz typowo świątecznymi przyprawami, nabierają miękkości, wspaniałego smaku i aromatu, tak bardzo kojarzącego się ze szczęśliwymi chwilami spędzanymi wspólnie z bliskimi w Bożonarodzeniowe dni.
Jeśli po Świętach zostanie nam trochę bigosu, warto go przełożyć do szczelnie zamykanego opakowania na mrożonki i włożyć do zamrażarki na kolejną okazję. Dzięki temu, w każdej chwili, nawet kilka miesięcy później, delektując się tą sycącą, aromatyczną potrawą, będziemy mogli wspomnieć świąteczne chwile.