Zgodnie ze świąteczną tradycją, wśród dwunastu wigilijnych potraw musi znaleźć się ryba, która jest przede wszystkim symbolem Chrześcijan. W kulturze katolickiej to właśnie ona, wraz z chlebem, stanowi dar od Boga. Ma ponadto podwójne znaczenie – dzięki powiązaniu z wodą, ryby wzbudzają skojarzenia ze chrztem i wodą święconą oraz symbolizują zdrowie i sytość. Zgodnie z tradycją i historią, do ryb najczęściej podawanych na dawnych wigiliach w Polsce zaliczyć można między innymi śledzie, leszcze, liny, sandacze i karasie, które obecnie uznaje się za zdecydowanie mniej typowe świąteczne dania. Nie można jednak powiedzieć, że karp w ogóle nie pojawiał się w wigilijnym menu na przestrzeni wieków – jego popularność była jednak zdecydowanie mniejsza.
Tradycja podawania karpia jako świątecznej potrawy jest stosunkowo młoda – ryba ta zaczęła królować na wigilijnych stołach zalewie kilkadziesiąt lat temu, a wynika to z wyjątkowej sytuacji gospodarczej za czasów PRL-u. Karp był ówcześnie stosunkowo prosty w hodowli, a utrzymanie stawów hodowlanych nie kosztowało dużo. To wszystko sprawiło, że władze popularyzowały właśnie tę rybę, między innymi używając w 1947 roku hasła "Karp na każdym wigilijnym stole w Polsce".
Ponadto, w okresie świątecznym nierzadko zdarzało się, że karp dawany był pracownikom w formie premii z zakładu pracy. W dużym skrócie i uproszczeniu, można zatem stwierdzić, że wigilijny karp zyskał popularność ze względu na swoją stosunkowo szeroką dostępność w tym okresie, a dzisiejsza tradycja podawania właśnie tej ryby jest w dużej mierze pozostałością po okresie PRL-u.
Jednak wielu z nas ceni karpia także ze względu na przepyszny smak. Warto podkreślić, że na wigilijnym stole ryba może być podawana w wielu postaciach, co sprawia, że potrawy z karpia są niezwykle różnorodne. Można jednak pokusić się o stwierdzenie, że największą popularnością cieszy się tradycyjny karp smażony, który w takiej formie od lat gości na polskich stołach. Jedną z lepszych propozycji wigilijnego dania jest również ryba w sosie – możliwości różnych połączeń są w tym zakresie wyjątkowo szerokie. Szczególnie warty uwagi jest między innymi karp w sosie piernikowym, który w wigilijnym menu pojawiał się na długo przed szeroką popularyzacją tej ryby. Ponadto, na świątecznym stole bardzo dobrze sprawdzi się karp w sosie grzybowym, a także, podawany na słodko, z dodatkiem między innymi rodzynek i płatków migdałowych, karp po żydowsku.